Vorige week was er een wat ouder echtpaar op bezoek in de levenstuin. Voorzichtig zoekend kwamen ze aangereden op hun fiets. "Mogen we zomaar een kijkje komen nemen in je tuin?" Ik zeg:"Ja, jullie zijn van harte welkom", en ze liepen achter me aan de tuin in. Verheugd kijken ze om zich heen. "Wat veel bloemen heb je nog, en wat een prachtige kleuren." We lopen dichter naar de bloemen toe. "Is dan daarachter je moestuin? En heb je ook een kruidentuin?". Ik moet lachen en wijs ze op wat er voor hun voeten staat. Een knalroze flox omringd door munt, peterselie en andijvie. "Oh, wat grappig, wat spannend hoe je zo alles door elkaar heen hebt geplant." Ik vind het leuk dat ik zo vaak mensen hoor zeggen dat ze mijn tuin spannend vinden. Nog leuker is het om mensen te vragen wat ze dan zo spannend vinden. Hieronder lees je enkele voorbeelden.

De redactie van het TV programma 'Zin in morgen' belde me in mei van dit jaar of ik mee wilde doen aan hun programma. Het verhaal van de Levenstuin had hen op de een of andere manier bereikt en hun interesse gewekt. Ik zei "Ja, dat wil ik wel",  en we hadden een aangenaam gesprek. Het bleef daarna maandenlang stil en ik dacht dat het niet meer  door zou gaan. Totdat ik kortgeleden werd gebeld met de vraag of ik nog steeds wilde meedoen en of ze dan woensdag zouden kunnen komen filmen. Ik was verrast en zei: "Ja, dat kan." De redactrice zei: "We willen in het programma graag dat de presentator samen met jou wat doet. Misschien valt er wat te oogsten waar Kim Lian je bij kan helpen? Wil je daar eens over nadenken? Ik bel morgen terug om een en ander verder te bespreken." Er ging een klein alarmbelletje in me rinkelen. Het woord 'oogsten' viel niet goed. Ik heb mijn levenstuin niet om te oogsten. Het zette me aan het denken over wat ik wél zou willen. 

Afgelopen donderdag was het zover. Titus Meeuws kwam naar mijn Hooiberg om met 12 mensen in gesprek te gaan over kunst en de magie van creatie. Voor hem een try-out van een presentatie waar hij de komende tijd het land mee in zal gaan. Zijn doel is om meer zichtbaar te maken hoe iedereen overal en altijd creëert of kan creëren. Aan de hand van zijn verhaal, waarin hij vertelt hoe hij als 8-jarige jongen werd gegrepen door 'het licht' in het landschap. Hij had iets prachtigs gezien en wilde dat vastleggen, bewaren. Maar toen hij terugging was het heel ander weer, wat hem zo had geraakt was er niet meer, ook al waren de plek en het landschap niet verandert. Het licht wel.... 

Mijn wekelijkse verhaal bleef een aantal weken stil.  Niet dat er niets gebeurde. Nee, de zonnebloemen groeien tot in de hemel, evenals de leeuwenoren. Om over de tomaten maar niet te spreken. Ik maakte al pannen vol tomatensoep en -saus. En die is lekker!!! Heerlijk met heel veel tijm, ook van eigen teelt. 

Ik vind het een wonder. Je stopt een heel klein aardappeltje in de grond en enkele maanden later schep je er handenvol kanjers uit. Dat de vaste grond waar je ze in hebt gestopt door de groei van de aardappels veel ruller is geworden, krijg je op de koop toe. Net als met zaadjes. Ieniemienie kleine stipjes verspreidde ik over de aarde. Soms duurt het lang, soms gaat het snel, maar er komen blaadjes uit die uitgroeien tot hele gewassen. Of het nu aubergines, sla, andijvie of leeuwenbekjes zijn, ze gaan bloeien en produceren heel veel zaadjes. Onder de juiste omstandigheden, zoals genoeg licht, water, temperatuur en het ontbreken van vraatzuchtige vijanden, groeit er weer een nieuw plantje uit. Dat kan snel gaan. Eigenlijk gaat het bij mensen natuurlijk net zo. Een ieniemienie zaadje en een eitje, goede omstandigheden en je hebt een nieuw mensje. Die cellen die zich delen in ongekend tempo en blijkbaar weten wat ze moeten doen en worden. Wat een overdaad in potentie. Hoe gaan we daar eigenlijk mee om?

Het is zondag. Het waait vandaag behoorlijk. Als 'middags de zon doorbreekt ga ik naar buiten. Ik wil proberen de wind in een foto te vangen. De knotwilgen bewegen flink heen en weer. Tot mijn blijdschap staan de zonnebloemen nog fier overeind. Het riet wuift onstuimig. Ik loop naar het tuinhuis aan de overkant van de vijver om vandaar de beweging van het riet vast te leggen. Maar wat me als ik daar ben meer opvalt is een prachtige paarse bloem, de grote kattenstaart. Achter de zwiepende kattenstaart zie ik aan het water het bankje staan. Terwijl ik de bewegende kattenstaarten op de foto zet, zie ik achteraf vooral de verstilling van het bankje. Wat een rust.

Sinds vrijdag lopen er drie kippen in mijn tuin te scharrelen. Ik heb meer met planten dan met dieren, dus dit is wel wat. Wim dringt er al maanden op aan. Toen we hier 16 jaar geleden kwamen wonen was er zelfs een kippenhok met een stel kippen en een haan. Ik had er niets mee, Wim verzorgde ze. Ze sliepen in de boom en hadden denk ik best een goed leven. Totdat Wim na een herseninfarct niet meer voor ze kon zorgen. In die tijd leefde ik in een 'roes' en ik zal de kippen te eten hebben gegeven. Wim weet nog dat hij, toen hij weer thuis kwam uit de revalidatie, heeft geregeld dat een kippenhandelaar ze hier kwam halen. Ook het hok heeft hij verkocht. Ik weet er niets meer van. Wat ik wel weet is dat ik er vies van was. Van dat hok, van de blubber, en met die kippen had ik niks. Tot nu...

Storm Poly hield huis afgelopen week. De regen die ze meebracht was meer dan welkom, maar die windvlagen... ik vreesde voor mijn tuin. De hoog opgeschoten knotwilgen zwiepten wild heen en weer. Ik verwachtte dat er takken af zouden breken, maar tot mijn verbazing bleken na de storm alle metershoge takken nog op hun moederstam te staan. Erger was het gesteld met de zonnebloemen. Gelukkig had ik de grote zonnebloemen bij de kas al eerder voorzien van een bamboestok als steun in de rug. Dat bleek echter niet voldoende. De ene zonnebloem lag plat op de grond, de ander stond totaal uit het lood. De wortels van de gevallene lagen bloot: Dat wortelgestel stelt eigenlijk maar bar weinig voor, geen wonder dat zo'n enorme bloem steun nodig heeft om overeind te blijven. 

Wanneer ga je op vakantie als je zo'n bloementuin begint? Eigenlijk kan dat niet natuurlijk. Maar af en toe even een andere omgeving is ook wel verfrissend, dus kozen we ervoor om de laatste week van juni in Normandie door te brengen. Heerlijk. Voor we vertrokken had het voor het eerst sinds tijden geregend en ook in de vakantieweek was er wat water uit de hemel gevallen. Ik was reuze benieuwd wat we zouden aantreffen bij thuiskomst. We waren overdonderd. De tuin leek ontploft... alle knoppen leken opengebroken, de stelen enorm omhooggeschoten en bladeren exponentieel vermenigvuldigd. En ja ook het gras en de distels erg gegroeid, dus van alles te doen. Ik ben begonnen met een fotorondje. 

Het gras is lang en bloeit. Het wordt zo lang dat het omvalt. De tijd dat ik er van geniet om paadjes door het gras te maaien is voorbij, het wordt tijd om het hoge gras te lijf te gaan. Ik hoopte nog het hoge gras gewoon te kunnen laten staan, maar dat is volgens de kenners geen optie. In de natuur wordt gras regelmatig kort gehouden door grazers en bij gebrek aan grazers moet je kunstmatig grazen met een maaier. Dus pak ik de zeis om te proberen of ik het kan. Al snel merk ik dat onze zeis te bot is om maar een enkele grasspriet te snijden en ik schaf me bij de Welkoop een strijker aan om het mes te slijpen. En daar ga ik. 

Wij wonen omringd door sloten. Best nat. Ideaal om vele gieters vol water uit de sloot te scheppen voor gezaaide of pas gepote plantjes. Maar... de laatste week schep ik wel heel veel. De tomaten, paprika's, aubergines, pompoen en meloenen in de kas lusten steeds meer water nu het (eindelijk) warmer is geworden en ze de groei flink te pakken hebben. De bomen en struiken die ik dit voorjaar plantte, geef ik nu toch ook regelmatig een stevige plens om te voorkomen dat ik volgend jaar helemaal opnieuw moet beginnen. De rest krijgt water met mate. Ik probeer ze te leren om diep te wortelen. Dat lukt de ene soort beter dan de andere. 

Vorig voorjaar zaten ze er voor het eerst. Eksters bouwden ijverig een nest in een hoge els, in toen nog het schapenveldje. Dit jaar kwamen ze weer. Ze maakten het nest nog steviger en jaagden alle vijanden (andere vogels) weg als waren ze straaljagers in oorlogstijd. Die agressiviteit vind ik niet fijn.

Zo'n twintig jaar geleden volgde ik een dag "Dialoog met de natuur' onder leiding van prinses Irene. Het was in een periode in mijn leven die lastig was. Ik was net gescheiden, mijn vader was overleden, vriendschappen gingen over en in mijn werk had ik ook nog niet mijn bestemming gevonden. Ik had het boek van Irene gelezen en ergens trok mij haar verbondenheid met de natuur, ook al begreep ik het nog niet zo goed. Die dag bij Antropia in Driebergen zorgde voor het inslaan van een nieuwe weg in mijn leven, ook al was het een onbekende weg.

Afgelopen weekend bezochten ongeveer 75 mensen de Levenstuin als onderdeel van de Kunstroute. De reacties waren stimulerend. Mensen waren aangenaam verrast en vol complimenten over de vorderingen. "Je kunt zien dat er een idee achter zit", zei iemand. Weer een ander: "Ik wist niet dat hier zoveel moois te zien is." Het was prachtig weer zodat ik ook enkele schilderwerken in de tuin kon zetten. Bezoekers raakten geïnspireerd, vonden het gewoon leuk om door de tuin te wandelen en zagen allerlei mogelijkheden: "Wat een prachtige plek voor bijenkasten", "Krielkipjes zijn zo schattig", "Ik zie me hier wel uren zitten om helemaal zen te worden", "Je kunt straks heel veel lekkere dingen maken met je bloemen, groente en fruit", "Geef je hier ook schilderworkshops?", "Wij willen hier graag met een groepje vriendinnen iets leuks doen met bloemen". En daar bleef het niet bij. Het idee van een half jaar geleden om hier iets te doen met jonge mensen met dementie (jonger dan 65 jaar) is nieuw leven ingeblazen. Daar hoor je later meer van.

Komend weekend, 20 en 21 mei doe ik mee aan de Kunst route Bodegraven-Reeuwijk. Al eerder deed ik mee met mijn schilderwerk. Dit jaar doe ik mee met mijn schilderwerk én mijn levenstuin. De manier waarop deze tuin tot stand komt, zie ik als kunst. Dat roept natuurlijk al gauw de vraag op, wat je dan onder kunst verstaat. Voor mij is kunst het creëren van iets authentieks. Dat kan dus van alles zijn. Ik schilder intuïtief en hoe ik de levenstuin maak, gaat eigenlijk net als schilderen. Zonder het plaatje al te weten beginnen en nieuwsgierig naar wat er (vanzelf) gaat komen. Wat is kunst voor jou?

Al een tijdje stond het bord hier in de gang, te wachten op uithuisplaatsing. Een bord voor aan de weg. Ik vind het toch een beetje spannend, alsof ik mezelf in de etalage zet. Eigenlijk heb ik er nooit zoveel moeite mee om zichtbaar te zijn, stond voor grote zalen, en verstop me niet op social media. Maar toch is het nu anders, het komt heel dichtbij. Sowieso zo'n bord op de grens van je tuin en de openbare weg, maar die levenstuin... dat ben ikzelf. Zo voelt het. 

Ik heb ernstig last van ongeduld. Sta ik in de kas plantjes te verspenen met het geluid van kletterende hagelstenen op de ruiten. In maart kan dat nog, maar de laatste dagen van april? Pas op 29 en 30 april zijn blote armen buiten warm genoeg. Mijn zaailingen liggen te huiveren in hun aangeharkte bed, de kat en de ekster krabben er lekker in om. Ik wil bloemen!

Lang geleden volgde ik een cursus fotografie bij Conny Meslier in Amersfoort. We deden dat nog met fotorolletjes in een camera die we zelf ontwikkelden en afdrukten. Digitale fotografie was nog zeer pril. Eén van de eerste vragen in de les was wat voor camera je het beste kon aanschaffen om 'goede' foto's te maken. Het antwoord van Conny was:"Goede foto's kun je met elke camera maken. Het gaat er vooral om hoe je kijkt, wat je ziet en welke keuze je maakt in wat je op de foto zet."