Twee jaar geleden gingen we in de zomer nog drie weken achter elkaar op vakantie. Ik had toen nog geen 'levenstuin'. Vorig jaar beperkten we ons tot twee keer een weekje weg, eind juli en nog eens in augustus. Toch begon het afgelopen winter weer te kriebelen. We wilden eigenlijk wel graag weer eens een paar weken met een camper op stap. Mijn motto:"Ik wil geen slaaf zijn van mijn tuin", helpt op zulke momenten om een keuze te maken. We huurden een camper voor de laatste twee weken van juni en zijn dus nu weer thuis. Spannend was het wel natuurlijk. Wat tref je aan bij thuiskomst? Nou, dat was een ontplofte tuin!! 

Het regent, het is frisjes, het waait, slakken vreten zich vol en wij? Wij maken ons druk of niet. Over het klimaat, werk, oorlog, verkiezingsuitkomsten, vliegverkeer, woningnood en wat niet. Ik sprak een beller van de Luisterlijn. We hadden het over geloof, over God. God als polariteit van goed en kwaad. De uitdaging van het leven is in zijn ogen het verenigen van de polariteit. Niet vechten, niet veroordelen, nee... het ZIJN en laten zijn, dat is in zijn ogen waar het om gaat. Hij gaf woorden aan hoe ik het diep van binnen voel. De natuur vormt hiervoor een fantastische spiegel. Alles is altijd op zoek naar een evenwicht. We hebben als mens de boel ontzettend uit balans gebracht. Onze behoefte te sturen, te controleren, te beheersen, te helpen.... in hoeverre draagt het bij aan evenwicht?

Als ik kijk naar de groene oase naast ons huis, dan maakt me dat heel blij. Alle bomen, struiken, heggen en de uitzaaisels van vorig jaar.... het groeit en bloeit als kool. De slakken bederven af en toe mijn humeur, maar daar heeft (bijna) elke tuinliefhebber dit jaar last van. Waar slakken niet zo van houden, wordt duidelijk. De leeuwenbekken kon ik zonder zorgen uitpoten. De vingerhoedskruid doet het ook goed. Vandaag veel plezier in de tuin met kleinkinderen. en vriendin Trees die onder de lindeboom kwam zingen voor moeder aarde en moederschap. Prachtig. Vorige week zondag was er een heerlijke yogales van Sandra bij de vijver. We genieten!

Vanochtend vroeg iemand me of ik lekker genoot van de tuinklusjes. "Tussen de buien door", antwoordde ik. Gelukkig groeit en bloeit er ook van alles zonder dat ik me er druk om hoef te maken. ik zie van alles verschijnen wat ik vorig jaar gezaaid of gepoot heb. Een prachtige sering, wilde hyacintjes tussen de hondsdraf en rode tuinmelde bijvoorbeeld. De aardbeiplantjes bloeien al en de aardappels staan al boven de grond. Voor boterbloemen hoef ik ook mijn best niet te doen.

In de weken van regen en heel veel slakken had ik weinig inspiratie om een verhaaltje te schrijven. Maar nu... twee dagen warm en zon, de blaadjes knallen uit hun vel, de kleuren zijn intens, wat is dit genieten. Vandaag liep ik eindelijk weer blij door de tuin foto's te maken.

Af en toe kijk ik foto's van een jaar geleden, of lees ik in mijn tuinlogboek hoe het er vorig jaar rond deze tijd voor stond met mijn tuin. De tuin is dan nog heel leeg en in de kas staan veel blaadjes. Snijsla, spinazie, raapstelen... die deden het vorig jaar erg goed. Nu, een jaar later, is de tuin een echte tuin aan het worden, maar de zaailingen op de bodem in de kas lukken niet zo goed. De snijsla is nu twee keer niet/nauwelijks opgekomen en de spinazie wil ook niet echt. De raapsteeltjes gaan ook maar moeizaam. Gelukkig doen de radijsjes het wel en de zaailingen in bakjes en wc-rolletjes doen het goed. De tuinbonen en lathyrus ga ik morgen buiten poten. Ik heb er de afgelopen week plek voor gemaakt in de border. Daar nam het gras de afgelopen maanden gretig de zwarte aarde weer in bezit, samen met hondsdraf en af en toe een brandnetel. Ik heb er ook uien, bieten en wortelen in gezaaid. Maar die sla en spinazie.... De zaadjes waren volgens verpakking goed tot 2025, maar ik ga toch maar nieuwe kopen. Wellicht heb ik ze niet goed bewaard. 

Eindelijk droge dagen en zonneschijn. Mondjesmaat, maar wat knap ik daar van op. Ik zie in de kas nog te weinig opkomen en mijn tomatenplantjes in de vensterbank lijken vooral op een kindje wat voorzichtig probeert los te staan. Wiebelend staan ze op hun stengeltjes. Ik hoop dat zonneschijn ze nog wat doet aansterken. Maar misschien moet ik ook maar gaan voor een tweede zaaironde. Met de pluksla in de kas heb ik dat vandaag al gedaan. Die kiemblaadjes kwamen voortvarend omhoog, om van de ene op de andere dag te zijn verdwenen. Opgevreten of weggerot? Ik denk het laatste. In de kas hoef ik nog geen water te geven, het grondwater loopt er lekker doorheen.

Als ik door het zompige gras in de tuin loop hoor ik geluid. Het geluid wat ik herken van het strand, of de Wadden bij eb. Het brubbelt, alsof de onderaardse beestjes een luchtje scheppen. Als ik in de tuin een dood blad van de grond raap, zie ik ze. De wormen hoeven met deze nattigheid niet diep te gaan om hun vege lijf te redden van uitdroging. Ze kunnen aan de oppervlakte prima hun werk doen. Plantenresten eten en zorgen dat al die troep van vorig jaar wordt verwerkt tot vruchtbare aarde. Ik geniet van het geluid van brabbelende wormen. Maar die regen, daar heb ik meer dan genoeg van. Gelukkig is het in de kas juist extra knus met het geluid van regen en wind buiten op de glazen cocon. De radijsjes en raapstelen komen al op. De tuinbonen doen ook al hun best. In huis staan de tomaten, aubergines, paprika's en andere warmte minnende planten te ontspruiten. Nu nog wat zon!

Wilg voor wilg wordt hier geknot. Vorig jaar de ene helft nu de andere. Door jaren niet geknot te zijn, zijn de stammen uitgegroeid tot stevige palen. Daar kun je van alles mee doen. Het begon dit seizoen met het maken van een vlechtscherm om een deel van het labyrint. Daarna kwam er een takkenril langs de sloot. Toen verstevigde ik een vluchtscherm wat ik vorig jaar al had gemaakt. Maar afgelopen week ontstond de grootste verrassing. De vuistdikke rechte stammetjes van zo'n 1,5 m lengte kregen een plek als buitenring rond de vierwindrichtingen cirkel. Een fantastisch effect door de verticale accentuering van de cirkel. Daarna hebben we ook nog de vorig jaar al gebouwde 'iglo' gerenoveerd. De plattegrond lijkt nu bijna 'af'.  Vanaf het begin heb ik alles wat er aan vorm ontstond ingetekend op een A4 tje. Ik heb gepoogd het enigszins op schaal te doen, maar pin me niet vast op de millimeter. Rechts op de tekening is het noorden met vijver. Aan alle kanten rondom is er sloot. Middenonder is de ingang. De knotwilgen staan aan de westkant, de bovenkant van de tekening. 

Mijn honger naar levensverhalen is er niet alleen in de tuin; De behoefte om met mensen in gesprek te zijn over wat hen bezighoudt, is er altijd. Gelukkig is er de Luisterlijn waar ik als vrijwilliger 4 uur per week gesprekken kan voeren met mensen die behoefte hebben aan een luisterend oor. In coronatijd heb ik mij als vrijwilliger gemeld bij de Luisterlijn en een online training gevolgd. Inmiddels luister ik al weer drie jaar naar heel verschillende mensen met heel diverse verhalen. Vaak gaat het over eenzaamheid, ziekte, (liefdes)relaties, psychische problemen, zorgen over maatschappelijke veranderingen. Maar er is veel meer, vaak voel ik me een ontdekkingsreiziger aan de telefoon in mijn eigen huis. De gesprekken brengen me in werelden waarvan ik soms niet zou kunnen bedenken dat ze bestaan. 

Hier was 2023 een mooi jaar. De ontwikkeling van de levenstuin brengt veel nieuws rondom ons huis. Een groen weitje werd een bloementuin. En veel meer dan dat. Er kwamen boompjes en struiken, heggetjes, bankjes, kippetjes en veel lieve mensen. Ook groenten. Tot mijn verrassing eet ik nu nog steeds uit eigen tuin. Behalve witlof en spruitjes heb ik nog geen groenten hoeven kopen. En ik vind het mooi dat meer mensen hier van meegenieten. Zoals vanaf begin december een groepje mensen met geheugenproblemen. Ze hebben al geholpen om een heg van wilgentenen te vlechten langs de helft van het labyrint. Ik zou het mooi vinden als dat wat in gang is gezet, zich verder ontwikkelt en dat veel mensen hier van mee kunnen genieten.

Het mag dan wel winter zijn, klusjes blijven er altijd. Het is nu de tijd voor het knotten van de wilgen. We hebben een rij van zo'n 15 wilgen langs de sloot met de buren. Ongeveer 15 jaar geleden hebben we ze als takken in de grond gestoken en inmiddels zijn ze uitgegroeid tot stevige knotwilgen. Dat knotten is best een klusje, vooral als je ze flink laat uitgroeien. Vorig jaar was het vier jaar geleden dat ze hun laatste zaagbeurt kregen. Toen hebben we ze om en om gezaagd, dit jaar is de andere helft aan de beurt. De stammen op de knot zijn inmiddels meer dan stevig. De zoon van Wim vindt het een leuk werkje om de dikke stammen te lijf te gaan. Ik ga voor het kleinere takkenwerk.  

Ik ben de holle woorden moe

Terwijl veel in de tuin op dit moment op instorten staat, de blaadjes vallen, de wurmen door alle regen zelfs bovengronds hun sporen nalaten, bloeien sommige planten vrolijk verder. De laatbloeiers. Ik ben zo'n laatbloeier. De vergelijking met de wereld waarin we nu leven dringt zich aan me op als ik naar de foto met de twee bloeiende leeuwenoren kijk. Ik zie beschadiging, uiteenval, kalende stelen, troebeling. Maar ik zie ook blauwe vlekken in de lucht, zonlicht, groen van nieuw leven, met zelfs nog een bloemknop. Samen met manlief voel ik me die twee bloeiende leeuwenoren. Klein, aangepast aan het seizoen met minder licht. Beschut tegen de storm en hagel door de afgestorven resten om hen heen. Staand op een bedding van nieuw leven. Ik put kracht uit dit beeld.

Hoor de wind waait door de bomen.... 

Al weken wacht ik op het moment dat ik een rode beukenhaag rond het labyrint kan poten. Gisteren was het zover. Wim had de beste plek in de omgeving gezocht waar ik beukenplantjes als wortelgoed (zonder pot) kon kopen. Zestig planten stonden, samen met een aantal zakken aanplantgrond bij de kweker in Hazerswoude op me te wachten. Een gleuf om ze in te poten had ik al gegraven. Ik kon niet wachten. Zo benieuwd naar het effect van een verticaal accent van de ronding van het labyrint. En ik was ook benieuwd hoe het zou voelen in het labyrint met iets meer omsluiting. 

Naar aanleiding van een artikel in het AD op zaterdag 4 november, zegt iemand tegen mij:"Jij kunt je gevoelens ook altijd zo goed verwoorden Cora." Ik kan dat beamen maar dat was heel lang niet zo. Het is zo'n 25 jaar geleden dat mijn leidinggevende van toen tegen me zei:"Jij moet eens leren om je gevoelens beter te verwoorden." Hij kwam hierop toen ik weer met een gevoel van onrechtvaardigheid en onmacht in tranen was. Wat er precies aan de hand was kon ik niet goed verwoorden, ik kon de boodschap slecht overbrengen. Die leidinggevende voelde wel dat mijn gevoel klopte, maar hij kon er zo ook niets mee. In eerste instantie vond ik het onzin. Ik had toch gewoon gelijk? Maar het liet me toch niet helemaal los. Twee jaar later zag ik in de plaatselijke krant een advertentie met als tekst:'Leer je innerlijke stem kennen'. Ik meldde me aan en dat was het begin. Er ging een wereld voor me open. Mijn emotionele binnenwereld bleek een fantastisch gebied voor ontdekkingsreizen. 

Het was prinses Irene die mijn ogen opende voor de helende werking van de natuur. Op een dag: 'Dialoog met de natuur' onder haar begeleiding, ontdekte ik zo'n 20 jaar geleden dat ik voor mijn welbevinden 'natter' moest gaan wonen. Ik begon met een bak water in de tuin met van die ballen waar het water overheen stroomde. Van het geluid van dat kabbelende water werd ik al blij. Een paar jaar later kwam ik manlief tegen en vertelde hem dat ik aan het water wilde wonen. Zo kochten we samen ons huidige huis aan de Oude Rijn, omringd door sloten. Op het terras bij de keuken zitten we aan de sloot waar de meerkoeten, eendjes, zwanen en waterhoentjes elk voorjaar weer druk zijn met hun gebroed. Zeer rustgevend en toch altijd leven. We woonden er nog geen twee jaar toen manlief gehandicapt raakte na een hersenstaminfarct. De eerste jaren daarna waren de tuin en al het water eromheen meer last dan lust. Toch keerde in 2017 het tij. In een opleiding voor buitencoach ging mijn oog weer open voor de helende werking van de natuur.